* Θέματα ψυχολογίας

Το παιχνίδι αποτελεί τη «φυσική» γλώσσα των παιδιών, το πιο ισχυρό μέσο έκφρασής τους και αναπόσπαστη δραστηριότητα της καθημερινότητάς τους. Μέσω του παιχνιδιού, το παιδί εξωτερικεύει τα συναισθήματά του, μαθαίνει, πειραματίζεται, ευχαριστιέται, απογοητεύεται και ανακαλύπτει σιγά-σιγά τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. Το παιχνίδι πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό καθώς το ίδιο το παιδί το θεωρεί πολύ σημαντικό, κάτι που φαίνεται και από το πόσο πολύ απορροφάται από αυτό που κάνει.

Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη

Στη βρεφική ηλικία, το παιχνίδι βοηθάει το παιδί να αποκτήσει τον έλεγχο του σώματός του. Αρχικά κινεί μόνο τα άκρα του, ενώ μεγαλώνοντας υποβάλλει τον εαυτό του σε προοδευτικά πιο δύσκολες δραστηριότητες. Αργότερα, τα παιδιά παίζουν με τους ήχους, τις λέξεις και τα αντικείμενα, με σκοπό την ανάπτυξη καινούργιων ικανοτήτων, την απόκτηση γνώσεων, αλλά και την ευχαρίστηση που αντλούν μέσα από το παιχνίδι. Το παιχνίδι βοηθά το παιδί να αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα οργανωμένο σύνολο. Οι παρεμβάσεις και η αξιοποίηση του τρόπου με τον οποίο το παιδί επιλέγει να παίξει είναι καθοριστικής σημασίας. Το παιχνίδι είναι ενδεικτικό της ικανότητας του παιδιού να επικοινωνεί και να ανακαλύπτει τη σχέση του με τους ενήλικες, οι οποίοι θα πρέπει να φροντίζουν να βρίσκεται το παιδί σε ένα περιβάλλον που να καλλιεργεί, να ενισχύει και να ενθαρρύνει την ενασχόλησή του με το παιχνίδι. Παράλληλα, ο ενήλικας πρέπει να αποτελεί υπόδειγμα για το παιδί, καθώς παρέχει στο παιδί πιθανούς κανόνες συμπεριφοράς. Το παιδί χρειάζεται επίσης να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που θα του επιτρέπει να εκφράζεται ελεύθερα και να νιώθει ασφάλεια, ώστε να μπορεί να εξερευνά και να αναπτύσσεται σε καθημερινή βάση.

Μέσω του παιχνιδιού, το παιδί ωριμάζει και γίνεται υπεύθυνο. Επιπλέον, το παιχνίδι αποτελεί ένα συμβολικό μέσο, με το οποίο οι ενήλικες μεταδίδουν στο παιδί βασικές αλήθειες που αφορούν τόσο αυτό όσο και τις εμπειρίες του. Το παιχνίδι θεωρείται ότι είναι μια συγκεκριμένη και ιδιαίτερη γλώσσα του παιδιού, συνιστώντας τη μόνη ίσως γλώσσα που κατέχει από πολύ μικρή ηλικία που το βοηθά να εκφράζει τι πραγματικά εννοεί και αισθάνεται.

Οι γονείς πρέπει να παροτρύνουν το παιδί να εξερευνά τις σκέψεις και τα συναισθήματά του μέσω του παιχνιδιού, φροντίζοντας να δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ζεστασιάς, κατανόησης και εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού, ώστε να κάνουν το παιδί να νιώσει σημαντικό, να μάθει να εκτιμά τις προσωπικές του εμπειρίες και να αποκτήσει σιγά-σιγά αυτοεκτίμηση.

Κατηγορίες παιχνιδιών

* Παιχνίδια που βοηθούν τη σωματική ανάπτυξη και τη μυϊκή άσκηση, όπως τα παιχνίδια που απαιτούν έλξη ή ώθηση (π.χ. ποδήλατα, πατίνια, σκέιτμπορντ).
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη της αντίληψης, καθώς και του συντονισμού χεριού και ματιού, όπως παζλ, κύβοι και κατασκευές.
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη των αισθήσεων (αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση), όπως μουσικά όργανα, πλαστελίνη, κασετόφωνο, τηλεσκόπιο, καθώς και παιχνίδια που παράγουν ήχο ή εικόνες.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων και της φαντασίας, όπως κούκλες, κουκλόσπιτα, ζωάκια, τρένα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, επιτραπέζια παιχνίδια και βιβλία.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών και δημιουργικών τάσεων, καθώς και παιχνίδια παρατήρησης και λογικής, όπως σετ ζωγραφικής, σετ κατασκευής διαφόρων αντικειμένων, σετ χημείας, σετ για πειράματα.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που βοηθούν στην ανάγνωση και την αριθμητική, όπως κύβοι και μαγνητικοί πίνακες με γράμματα και αριθμούς, βιβλία, κασέτες και CD με τραγούδια και παραμύθια.

Τα κατάλληλα για κάθε ηλικία παιχνίδια

Ο κατάλογος που ακολουθεί περιέχει τα παιχνίδια που προτείνει η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία για κάθε ηλικία. Έχετε κατά νου τις συστάσεις αυτές όταν αγοράζετε παιχνίδια, αλλά να θυμάστε ότι δεν είναι παρά μόνο γενικές οδηγίες. Όλα τα παιχνίδια μπορούν να γίνουν επικίνδυνα όταν δεν χρησιμοποιούνται σωστά ή όταν είναι σε κακή κατάσταση. Οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν να μην δίνουν στα παιδιά τους μη εγκεκριμένα παιχνίδια και να τα έχουν πάντα υπό την επίβλεψή τους.

Παιδιά 2 έως 5 ετών, προσχολικής ηλικίας

Τα παιχνίδια γι' αυτή την ηλικιακή ομάδα μπορούν να είναι δημιουργικά ή να μιμούνται τις δραστηριότητες των γονιών και των μεγαλύτερων παιδιών.

1. Βιβλία (σύντομες ιστορίες ή ιστορίες δράσης)
2. Μαυροπίνακας και κιμωλία
3. Τουβλάκια
4. Μπογιές, μη τοξικές δαχτυλομπογιές, πηλός
5. Παιχνίδια που αποτελούνται από ένα σφυρί και μια επιφάνεια όπου το παιδί εφαρμόζει κομμάτια
6. Παιχνίδια οικοκυρικών
7. Παιχνίδια εξωτερικού χώρου: κουτί με άμμο (με καπάκι), τσουλήθρα, κούνια, σπιτάκι
8. Παιχνίδια - μεταφορικά μέσα
9. Κασετόφωνο ή μαγνητόφωνο
10. Απλά παζλ με μεγάλα κομμάτια
11. Ρούχα μεταμφίεσης
12. Παιχνίδια - σκεύη κουζίνας

Παιδιά 5 έως 9 ετών

Τα παιχνίδια για τα παιδιά αυτής της ηλικίας θα πρέπει να βοηθούν το παιδί να αναπτύξει νέες επιδεξιότητες και τη δημιουργικότητά του.

1. Ψαλίδια με αμβλυμμένες άκρες, σετ ραπτικής
2. Παιχνίδια με κάρτες
3. Βαλιτσάκια γιατρού και νοσοκόμας
4. Μαριονέτες
5. Μπάλες
6. Ποδήλατο με κράνος
7. Αεροπλάνα
8. Ηλεκτρικά τρένα
9. Κούκλες από χαρτί
10. Σχοινάκι
11. Πατίνια με προστατευτικό εξοπλισμό
12. Αθλητικός εξοπλισμός
13. Επιτραπέζια παιχνίδια

Αγόρια και κορίτσια 10 έως 14 ετών

Ιδανικά γι' αυτές τις ηλικίες είναι τα διάφορα χόμπυ και οι επιστημονικές ενασχολήσεις.

1. Παιχνίδια στους υπολογιστές
2. Ραπτική, πλέξιμο, κέντημα
3. Μικροσκόπια / τηλεσκόπια
4. Επιτραπέζια παιχνίδια
5. Αθλητικός εξοπλισμός
6. Συλλογές

Ένδειξη ηλικίας για την οποία είναι κατάλληλο το παιχνίδι

Η ένδειξη της ηλικίας για την οποία είναι κατάλληλο το παιχνίδι στη συσκευασία του είναι πολύ σημαντική, καθώς αντανακλά το πόσο ασφαλές είναι τελικά, με βάση τέσσερις παραμέτρους:

* Το βαθμό ασφαλείας του παιχνιδιού και τους πιθανούς κινδύνους πνιγμού.
* Την ικανότητα του παιδιού να παίξει με το παιχνίδι.
* Την ικανότητα του παιδιού να κατανοήσει τον τρόπο χρήσης του παιχνιδιού.
* Τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των διαφόρων σταδίων ανάπτυξης του παιδιού.

Οι ενδείξεις αυτές βασίζονται στα γενικά αναπτυξιακά στάδια κάθε ηλικίας. Παρ' όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε παιδί διαφέρει από τα άλλα και αυτό που είναι καλό για ένα παιδί μπορεί να μην είναι κατάλληλο για τις ικανότητες και τις ανάγκες ενός άλλου. Καλό είναι να αγοράζετε παιχνίδια που ταιριάζουν στις ικανότητες του παιδιού σας, καθώς, αν του πάρετε ένα παιχνίδι που είναι πολύ περίπλοκο ή πολύ απλό, αντιμετωπίζετε τον κίνδυνο της κακής χρήσης του, που μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό.
Χρήσιμες συμβουλές

* Παίξτε μαζί με το παιδί σας, δείξτε ενδιαφέρον και μην ξεχνάτε να το επιβραβεύετε κάθε φορά που πετυχαίνει κάτι.
* Ο καλύτερος τρόπος για να μαθαίνει καινούργια πράγματα, είναι να του μιλάτε συνέχεια όταν παίζετε μαζί του.
* Τα ακριβά παιχνίδια δεν είναι απαραίτητα και τα καλύτερα. Τα παιδιά χαίρονται τα απλά παιχνίδια που τους επιτρέπουν να αφήνουν τη φαντασία τους ελεύθερη και να δημιουργούν ιστορίες.
* Τα συνήθη αντικείμενα του σπιτιού, όπως το τηλέφωνο ή το τηλεκοντρόλ, ενθουσιάζουν τα μωρά. Καθώς η εξερεύνηση τα διασκεδάζει, ψάχνουν τα πάντα, θέλοντας να δουν τι κρύβεται μέσα στα ντουλάπια, στις τσάντες, στο καλάθι με τα φρούτα. Φροντίστε για την καθαριότητα και την αποφυγή τραυματισμών, κλείνοντας τα ντουλάπια με τα ειδικά stop και τοποθετώντας απορρυπαντικά και άλλα επικίνδυνα αντικείμενα σε σημεία που δεν έχουν πρόσβαση.

Τηλεόραση και ηλεκτρονικά παιχνίδια

Τα νήπια που βλέπουν πολλές ώρες τηλεόραση είναι πιθανότερο να υποφέρουν αργότερα από προβλήματα συμπεριφοράς. Εδώ και αρκετά χρόνια έχει προκύψει μια διαμάχη για την επίδραση της τηλεόρασης στα μικρά παιδιά, με όλο και περισσότερα στοιχεία να δείχνουν ότι η αυξημένη παρακολούθηση τηλεόρασης επηρεάζει τη συμπεριφορά.

Γενικά, συνιστάται τα παιδιά κάτω των δύο ετών να μην βλέπουν καθόλου τηλεόραση και τα μεγαλύτερα να μην υπερβαίνουν τις δύο ώρες την ημέρα, ενώ δεν θα πρέπει ποτέ να έχουμε τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο, καθώς σχετίζεται με κακή ποιότητα ύπνου.

Πολλά έχουν ακουστεί για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και για το πώς τα παιδιά μπορούν να εθιστούν στη χρήση τους. Παν μέτρο άριστον είναι ο κανόνας που ισχύει και εδώ, καθώς υπάρχουν και αρκετά εκπαιδευτικά παιχνίδια, μέσω των οποίων τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις με απλό και διασκεδαστικό τρόπο. Ασφαλώς θα πρέπει πάντα να ελέγχετε τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά σας, φροντίζοντας να είναι ασφαλή και κατάλληλα για την ηλικία του.

Είναι σημαντικό να τοποθετήσετε τον υπολογιστή ή την κονσόλα παιχνιδιού σε σημείο που να μπορείτε να την παρακολουθείτε εύκολα και να θέσετε εξαρχής κανόνες, όπως περιορισμό του χρόνου παιχνιδιού και παιχνίδι με φίλους μόνο εκτός Διαδικτύου.

ΠΗΓΗ: Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία