Για τις νέες θεραπείες που παρατείνουν την επιβίωση, και σε ορισμένες περιπτώσεις τη διπλασιάζουν, ακόμα και σε δύσκολες μορφές του καρκίνου, μίλησε στην  Τάνια Μαντουβάλου, ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Ευάγγελος Φιλόπουλος.

Ο γνωστός χειρουργός, διευθυντής Κλινικής Μαστού του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Άγιος Σάββας» αναφέρθηκε εκτενώς στη ραγδαία εξάπλωση της υγρής βιοψίας, η οποία γίνεται με λήψη αίματος και προβλέπει την υποτροπή της νόσου, ενώ χαρακτήρισε την παχυσαρκία ως επόμενη πανδημία, μετά το κάπνισμα, η οποία αποτελεί σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα για τον καρκίνο.

Σε σχέση με το τσιγάρο και τον καρκίνο του πνεύμονα δήλωσε: « Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι θεωρήθηκε ως κατάλληλη, κι εγκρίθηκε από τις αρμόδιες επιτροπές της Αμερικής και άλλων χωρών, η χρήση της αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης, για τον προληπτικό έλεγχο, για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, σε βαρείς καπνιστές, άνω των 50. Αυτό ήταν μία σημαντική πρόοδος, λόγω της σχέσης του τσιγάρου με τον καρκίνο του πνεύμονα, καθότι ο καπνιστής έχει 20% περισσότερες πιθανότητες να πάθει καρκίνο».

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας εξέφρασε την αισιοδοξία, ότι ο καρκίνος θα μετατραπεί σιγά-σιγά σε χρόνια νόσο, που δεν θα απειλεί άμεσα τη ζωή των ανθρώπων. «Η πρόοδος που σημειώνεται στον καρκίνο είναι πρόοδος αργή μεν, αλλά σταθερή. Κάθε χρόνο γίνονται σταθερά βήματα που βελτιώνουν την επιβίωση, βελτιώνεται η μοίρα των ανθρώπων που είχαν προχωρημένο στάδιο καρκίνου. Όσον αφορά δε την πρόοδο στον καρκίνο του μαστού, τα τελευταία 50 χρόνια έχει μία γραμμική αυξητική πορεία. Αν συνεχίσει αυτή την τάση, που δεν υπάρχει κανένας λόγος, να μην την συνεχίσει, το 2030 η δεκαετής επιβίωση θα φτάσει το 100%»

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη

Ερ: Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν ευχάριστες ειδήσεις σχετικά με τον καρκίνο. Την περσινή χρονιά συχνά είδαμε και ακούσαμε πολλές ειδήσεις που δίνουν ελπίδες ότι βρισκόμαστε σ' έναν καλό δρόμο Υπάρχει πρόοδος και πού έχει σημειωθεί;

Απ: Η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι πολύ εντυπωσιακή και αφορά πρώτα από όλα την κατανόηση, αυτής της δύσκολης πραγματικά ασθένειας. Υπάρχει τέτοια συσσώρευση γνώσεων σε ό,τι αφορά τα γονίδια, που παίζουν ρόλο στη γένεση και την πρόοδο του καρκίνου, αλλά και στα μοριακά μονοπάτια, που μέσα στο κύτταρο ρυθμίζουν τις αλληλεπιδράσεις των πρωτεϊνών, αλλά και στην εξωτερική εμφάνιση των κυττάρων, που τα καθιστούν ευένδωτα σε διάφορες φαρμακευτικές αγωγές. Αλλά υπάρχει και πρόοδος, που μεταφράζεται στη δημιουργία καινούργιων φαρμάκων με βάση τα αποτελέσματα αυτής της πρωτογενούς έρευνας. Πέρα όμως από αυτό, υπάρχει και μεγάλη πρόοδος σε ότι αφορά τις διαγνωστικές δυνατότητες που έχουμε στον καρκίνο και θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Παλαιότερα για να κάνουμε μία βιοψία προκειμένου να δούμε τι χαρακτηριστικά έχει ένας όγκος, το κάναμε με χειρουργική παρέμβαση, με αφαίρεση του όγκου ή αφαίρεση κομματιού από τον όγκο. Σήμερα βρισκόμαστε σε μία φάση αλλαγής αυτής της τακτικής, είναι ακόμα στην αρχή, αλλά εξαπλώνεται ραγδαίως, η λεγόμενη υγρή βιοψία. Δηλαδή λήψη αίματος, κάποιων σταγόνων αίματος, ή από το αίμα λίγη ποσότητα, κι από κει μπορεί κανείς να εντοπίσει, να ανακαλύψει, να μελετήσει κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα, ή ακόμα και θραύσματα, κομματάκια από αποσυντιθεμένα κύτταρα, κομματάκια του DNA και του RNA των καρκινικών κυττάρων, κι έτσι να χαρακτηρίσει την ύπαρξη και το είδος του καρκίνου. Αυτή η υγρή βιοψία έχει πολύ μέλλον και είναι πολύ ευχάριστη εξέλιξη.

Ερ: Ενδέχεται να αντικαταστήσει την κλασσική βιοψία;

Απ: Σε πολλές περιπτώσεις ναι. Ιδίως αν πρόκειται να παρακολουθήσουμε πώς συμπεριφέρεται ένας ασθενής. Το κάνουμε και σήμερα σε μεγάλο βαθμό, ασχολούμενοι π.χ με μυελό οστών που βλέπουμε εγκατεστημένα καρκινικά κύτταρα και καταλαβαίνουμε ότι αυτός ο άνθρωπος θα υποτροπιάσει, άρα μπορεί να παρέμβει κανένας νωρίτερα θεραπευτικά. Και θα σας φέρω ένα παράδειγμα χρησιμότητας. Υπάρχουν κάποιες γυναίκες που έχουν κάνει θεραπεία του μαστού. Θεραπεία που αφού περάσει και ξέρουμε ότι πάει καλά, θέλουν να μείνουν έγκυες. Και υποβάλλονται πολλές φορές σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Είναι καλό πριν γίνει η εξωσωματική, να μπορεί κανείς να διαπιστώσει αν στο αίμα της γυναίκας κυκλοφορούν καρκινικά κύτταρα ή τμήματα αυτών των κυττάρων, για να δει αν θα εμφανίσει γρήγορα ή αργότερα, καρκίνο, αν θα υποτροπιάσει. Πράγμα που αν το ξέρεις, μπορείς να εξοικονομήσεις στη γυναίκα ταλαιπωρία, ή ακόμα-ακόμα να μπορεί να πάρει συνειδητές αποφάσεις.

Ερ: Αυτή η εξέταση εφαρμόζεται κανονικά ή είναι σε πειραματικό στάδιο;

Απ: Όλες αυτές οι εξετάσεις έχουν περάσει τα αρχικά στάδια των μελετών, ταυτοποιούνται τώρα, δηλαδή γίνεται προσπάθεια να υπάρξει μία αρχή, πώς αξιολογούνται τα ευρήματα από τις εξετάσεις , γιατί διάφορες μέθοδοι που έχουν αναπτυχθεί, διαφέρει η μία από την άλλη, αλλά αυτά πρέπει να ομογενοποιηθούν. Οι εξελίξεις του τελευταίου έτους και γενικότερα των τελευταίων ετών, θα οδηγήσουν γρήγορα στην πλήρη εφαρμογή της εξέτασης αυτής. Δηλαδή αν τώρα γίνεται σε ορισμένα εξειδικευμένα κέντρα, θα γίνει εφικτό να αναπτυχθεί σε όλα τα νοσοκομεία σαν εφαρμογή.

Ερ: Σε δημόσια νοσοκομεία εφαρμόζεται τώρα;

Απ: Αυτή τη στιγμή όχι. Ορισμένες εξετάσεις τέτοιας μορφής γίνονται σε εργαστήρια πειραματικά, όπως π.χ το Αντικαρκινικό έχει το πειραματικό του που κάνουν τέτοιες προσπάθειες και συμμετέχουν σε διεθνείς μελέτες.

Ερ: Μας είπατε πριν πως έχουν σημειωθεί μεγάλες πρόοδοι σε πολλά επίπεδα. Πώς μεταφράζονται σε πρακτικά αποτέλεσμα; Αυξήθηκε το προσδόκιμο; Βρέθηκαν θεραπείες για κάποια μορφή καρκίνου που θεωρείται μη ιάσιμη; Στο πάγκρεας ας πούμε, που θεωρείται δύσκολος καρκίνος, έχουμε κάποια εξέλιξη;

Απ: Είναι ένας από τους δυσκολότερους καρκίνους, όπως είναι και το στομάχι, όπως και ο πνεύμονας. Εμφανιστήκαν την περσινή περίοδο, αν θέλετε, καινούργια φάρμακα, που βελτιώνουν και την αντίδραση του ανοσοποιητικού, αλλά έχουν και στοχευμένη δράση, δηλαδή πάνε επιλεκτικά σε ορισμένες κατηγορίες όγκων, αυτών των οργάνων κι έχουν παράταση της επιβίωσης. Η πρόοδος που σημειώνεται στον καρκίνο, είναι πρόοδος αργή μεν, αλλά σταθερή. Κάθε χρόνο γίνονται σταθερά βήματα, που βελτιώνουν την επιβίωση, βελτιώνεται η μοίρα των ανθρώπων που είχαν προχωρημένο στάδιο καρκίνου, κι έτσι ελπίζουμε σιγά-σιγά να μετατραπεί ο καρκίνος σε χρόνια νόσο, η οποία δεν θα απειλεί άμεσα τη ζωή των ανθρώπων. Όσον αφορά δε την πρόοδο στον καρκίνο του μαστού, τα τελευταία 50 χρόνια, έχει μία γραμμική αυξητική πορεία. Αν συνεχίσει αυτή την τάση, που δεν υπάρχει κανένας λόγος, να μην την συνεχίσει, το 2030 η δεκαετής επιβίωση θα φτάσει το 100% . Είναι μία σημαντική πρόοδος, μιλάμε πλέον όχι απλώς για θεραπεία, αλλά και για όρια ίασης.

Ερ: Στη θεραπεία τι άλλες εξελίξεις υπάρχουν;

Απ: Είχαμε καινούργια φάρμακα στις περιπτώσεις των λευχαιμιών, καινούργια φάρμακα με στοχευμένες δράσεις και στον θυρεοειδή, που κάποτε ήταν δύσκολος, αλλά και στο μελάνωμα, είχαμε μία σημαντική χημειοθεραπευτική παρέμβαση, που βελτίωσε την επιβίωση με το να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής. Στα γλοιώματα είχαμε μία πολύ καλύτερη αποτελεσματικότητα για τα χαμηλού βαθμού κακοήθειας, για αυτή την κατηγορία, πραγματικά βελτιώθηκε πάρα πολύ η επιβίωση.

Ερ: Υπάρχουν μετρημένα ποσοστά επιβίωσης;

Απ : Μιλάμε για παρατάσεις, διπλασιασμό χρόνου επιβίωσης, ο οποίος μπορεί να μην φαντάζει μεγάλος, γιατί αν κάποιος έχει έναν καρκίνο ο οποίος με τα φάρμακα έχει 11,12, 13 μήνες κατά μέσον όρο ζωής και πάει στους 26 είναι ένας διπλασιασμός του χρόνου επιβίωσης κι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα.

Ερ: Στον πνεύμονα, που είναι ένας πολύ διαδεδομένος και όπως αναφέρατε πριν δύσκολος καρκίνος, υπάρχει κάποια εξέλιξη;

Απ: Έχει γενικευθεί η ιδιαίτερη ταυτοποίηση των όγκων σε διάφορους υποτύπους, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που έχουν. Κι έτσι ο γιατρός μπορεί να δώσει συνδυασμό φαρμάκων, που δίνουν καλύτερη πρόγνωση, βελτίωση του χρόνου που είναι ελεύθερος υποτροπής. Στον πνεύμονα είναι μικρά τα βήματα, αλλά είναι συνεχόμενα. Είναι βεβαίως σημαντικό να αναφέρουμε το ότι θεωρήθηκε ως κατάλληλη, κι εγκρίθηκε από τις αρμόδιες επιτροπές της Αμερικής και άλλων χωρών, η χρήση της αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης για τον προληπτικό έλεγχο, για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα σε βαρείς καπνιστές άνω των 50, καθότι φάνηκε ότι κάθε χρόνο γλυτώνει κάποιους ανθρώπους από την κακή εξέλιξη της νόσου. Αυτό ήταν μία σημαντική πρόοδος, λόγω της σχέσης του τσιγάρου με τον καρκίνο του πνεύμονα. Ο καπνιστής έχει 20% περισσότερες πιθανότητες να πάθει καρκίνο.

Ερ: Ως προς το ψυχολογικό κομμάτι τώρα. Διαβάζουμε συχνά-πυκνά ότι τα αρνητικά συναισθήματα μεταφράζονται σε διάφορα είδη καρκίνου ή άλλων σοβαρών ασθενειών. Κατά πόσον ισχύει αυτό;

Απ: Είχαν γίνει παλιά μελέτες που δεν έδειξαν κάτι τέτοιο. Πέρσι εμφανίστηκε μία καλή μελέτη, και σε αριθμό και σε χρόνο εξέλιξης και παρακολούθησης των ασθενών, και έδειξε ότι όντως υπάρχει μία αρνητική συσχέτιση, αλλά αφορούσε γυναίκες με καρκίνο του μαστού.

Ερ: Ποιες είναι οι προκλήσεις των επόμενων ετών; Θα βρεθεί ποτέ το πολυπόθητο φάρμακο για τον καρκίνο;

Απ: Θα σας έλεγα τα εξής. Πρώτον: Μην περιμένετε ένα φάρμακο, δεν θα υπάρξει, γιατί δεν είναι μία η ασθένεια. Δεύτερον θα έλεγα κάτι που δεν είναι ούτε μονότονο, ούτε κουραστικό, ούτε παλιό. Πρόληψη! Το πρόβλημα που έρχεται μετά το κάπνισμα, είναι η παχυσαρκία. Η παχυσαρκία θα είναι η επόμενη επιδημία, η οποία προκαλεί πολύ μεγάλη επιβάρυνση για να δημιουργηθεί ο καρκίνος. Αν θέλετε, αυτές είναι οι προκλήσεις σε κοινωνικό επίπεδο. Οι προκλήσεις στην επιστήμη, είναι να μετατρέψει όλη αυτή τη γνώση που έχει, για τις λεπτομέρειες πως δουλεύει το κύτταρο, σε επίπεδο μοριακής βιολογίας, να τις μετατρέψει σε αποτελεσματικές θεραπείες, που να μην είναι όμως επικίνδυνες για τον άνθρωπο. Γιατί πολλά φάρμακα ξεκινάνε καλά, αλλά κόβονται γιατί έχουν σημαντικές παρενέργειες. Επίσης ανάμεσα στις προκλήσεις των επόμενων ετών είναι να φροντίσουμε για την παρηγορική φροντίδα, την υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής, με την έννοια ότι δεν της δίνουμε μεγάλη σημασία. Εμείς οι γιατροί θέλουμε θεραπείες, θέλουμε επεμβάσεις, θέλουμε να κάνουμε κάτι, αλλά ξεχνάμε ότι ο άλλος πονάει, είναι ασθενής και θα έχει και πόνο. Είναι ασθενής, είναι μόνος και δεν έχει κάποιον να τον φροντίσει. Περνάει στεναχώρια. Βλέπει τη σωματική του εικόνα να διαταράσσεται για λίγο. Η κοινωνικότητα του. Η επαγγελματική του αποκατάσταση. Αυτά θα πρέπει να τα προσέξουμε, και έπρεπε να τα έχουμε εδώ στη χώρα μας ήδη προσέξει πολύ περισσότερο, από ό,τι έχουμε κάνει μέχρι σήμερα.