Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη τύπου 2, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), έγκυες γυναίκες και έφηβοι, διέκοψαν με επιτυχία το κάπνισμα, μετά από παρέμβαση ειδικών επιστημόνων, οι οποίοι προηγουμένως είχαν λάβει εκπαίδευση, μέσω ενός πρωτοποριακού ευρωπαϊκού προγράμματος, του προγράμματος TOB-G.

Τα αποτελέσματα από την πιλοτική εφαρμογή του TOB-G, το οποίο προσφέρει εξειδικευμένη βοήθεια για τη διακοπή του καπνίσματος σε 5 ειδικές ομάδες του πληθυσμού, που βρίσκονται σε κίνδυνο εξαιτίας αυτής της συνήθειάς τους, είναι πολύ ενθαρρυντικά. Τα ποσοστά επιτυχίας άγγιξαν το 40%, κάτι που σημαίνει ότι οι 4 στους 10 συμμετέχοντες, κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα, αλλά και να παραμείνουν «μη καπνιστές», έως και 6 μήνες μετά.

Επιτυχής ήταν η έκβαση του προγράμματος σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και ΧΑΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο πρόγραμμα, που διεξήχθη με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια Αντιγόνα Τροφόρ και στο οποίο συμμετείχαν 50 επιστήμονες και 150 ασθενείς, τα επικυρωμένα -και με χρήση δείγματος αναπνοής- αποτελέσματα έδειξαν: Διακοπή του καπνίσματος για 6 μήνες κατάφεραν οι καρδιοπαθείς σε ποσοστό 36%, οι ασθενείς με ΧΑΠ σε ποσοστό 33% και ασθενείς με διαβήτη σε ποσοστό 39%.

Παρέμβαση σε εγκυμονούσες

Εξίσου ικανοποιητικά ήταν τα αποτελέσματα από την παρέμβαση για τη διακοπή του καπνίσματος, που έγινε στα μαιευτήρια «Έλενα Βενιζέλου» και «Αλεξάνδρα» με τη συμμετοχή εκπαιδευμένων μαιών από τον Σύλλογο Επιστημόνων Μαιών και Μαιευτών Αθήνας (ΣΕΜΜΑ), σε έγκυες καπνίστριες, ηλικίας από 16 έως 42 ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η επιστημονικά υπεύθυνη Βικτωρία Βιβιλάκη, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής ΤΕΙ Αθήνας, το 36% μετά την 6μηνη παρακολούθηση, διέκοψε το κάπνισμα.

Οι επιστήμονες της υγείας εφάρμοσαν τις κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G -για τις οποίες είχαν λάβει προηγούμενη εκπαίδευση- προσεγγίζοντας περίπου 300 καπνιστές, που ανήκαν στις συγκεκριμένες υπό μελέτη ειδικές ομάδες. Οι παρεμβάσεις έγιναν από τον Οκτώβριο του 2016, μέχρι τον Οκτώβριο του 2017, μέσω γνωσιακής, συμπεριφορικής, φαρμακολογικής (όπου υπήρχε ένδειξη) προσέγγισης ή με τον συνδυασμό όλων των παραπάνω και κατά την κρίση του εκπαιδευμένου επιστήμονα της υγείας.

Δεν κέρδισαν μόνο οι καπνιστές αλλά και οι επιστήμονες

Eξίσου ενδιαφέροντα είναι και τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος TOB-G στους επιστήμονες. Περίπου 150 επιστήμονες που συμμετείχαν, μεταξύ αυτών γιατροί παθολόγοι, καρδιολόγοι, πνευμονολόγοι, ενδοκρινολόγοι, ψυχίατροι, μαίες και σχολικοί ψυχολόγοι, εκπαιδεύτηκαν πάνω στις κατευθυντήριες οδηγίες του προγράμματος και αξιολογήθηκαν για τις γνώσεις, τη στάση και τις πεποιθήσεις τους πάνω στη διακοπή του καπνίσματος.

Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν, ότι οι ημερίδες εκπαίδευσης οδήγησαν σε στατιστικά σημαντική αύξηση των γνώσεων των επιστημόνων υγείας, αλλά και σημαντική αύξηση της πρόθεσής τους να εμπλέξουν τον ασθενή τους, στη διακοπή του καπνίσματος.

Να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των επιστημόνων (76-93%) δεν είχαν λάβει καμία εκπαίδευση στη θεραπευτική αντιμετώπιση της διακοπής του καπνίσματος, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό ήταν καπνιστές (22%) ή πρώην καπνιστές, που είχαν εγκαταλείψει το κάπνισμα.

Οι στόχοι του νέου προγράμματος

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της πρακτικής εφαρμογής του TOB-G, παρουσιάστηκαν  στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, από τον κ. Παναγιώτη Μπεχράκη, επικεφαλή του προγράμματος TOB-G, τ. αναπληρωτή καθηγητή των Πανεπιστημίων Αθηνών και Harvard και τους επιστημονικούς υπεύθυνους: Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Βικτωρία Βιβιλάκη, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Μαιευτικής ΤΕΙ Αθήνας και Αναστάσιο Μαστρογιαννάκη, διευθυντή ευρωπαϊκών προγραμμάτων της εταιρείας συμβούλων CMT Prooptiki. Την εκδήλωση χαιρέτισε ο κ. Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ, διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), υπεύθυνος επιστημονικού φορέα για την εφαρμογή του προγράμματος TOB-G στη χώρα μας.

«Στη λογική ότι "ένα κλειδί δεν μπορεί να ανοίξει όλες τις πόρτες" δημιουργήσαμε το TOB-G, για να βοηθήσουμε ακριβώς αυτές τις κατηγορίες των ανθρώπων, που χρειάζονται στοχευμένη βοήθεια, η οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε. Οι κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G, στις οποίες έχουν πρόσβαση οι ειδικοί της υγείας -μέσω έντυπης και ηλεκτρονικής έκδοσης και εντελώς δωρεάν- αναμένεται να προσφέρουν μια καινοτόμο και οικονομικά αποδοτική προσέγγιση στο πρόβλημα της διακοπής του καπνίσματος, το οποίο σήμερα θεωρείται μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας» είπε ο κ. Μπεχράκης.

Η πλατφόρμα e-learning του TOB-G

Την πλατφόρμα e-learning, για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση των επιστημόνων υγείας στις κατευθυντήριες οδηγίες του TOB-G, παρουσίασε ο Αναστάσιος Μαστρογιαννάκης. Όπως είπε, στο διαδικτυακό πρόγραμμα e-learning εντάχθηκε το απόσταγμα όλης της εμπειρίας των σεμιναρίων και των κατευθυντήριων οδηγιών που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος.

«Η πρόσβαση στην πλατφόρμα είναι δωρεάν και η διαθεσιμότητά της είναι παγκόσμια. Με μία απλή εγγραφή, οι επιστήμονες, αλλά και ο κάθε ενδιαφερόμενος, μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και οδηγίες, προκειμένου να αποκτήσουν δεξιότητες εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια διαδικασία αυτομάθησης, η οποία παρακάμπτει την ανάγκη σεμιναρίου, ενώ υπάρχουν και ειδικά tests, με τα οποία ο ενδιαφερόμενος μπορεί να επαληθεύσει τις γνώσεις του» είπε χαρακτηριστικά.

Οι εξειδικευμένες οδηγίες διακοπής του καπνίσματος αναμένεται να επεκταθούν στο μέλλον και σε άλλες ομάδες εξαρτημένων ατόμων, που επιθυμούν και δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα.

Παρέμβαση στους εφήβους

Τέλος η Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ και επικεφαλής της εφαρμογής του προγράμματος TOB-G στους εφήβους, παρουσίασε το προφίλ των εφήβων καπνιστών, αλλά και το πρόγραμμα εκπαίδευσης των περίπου 20 σχολικών ψυχολόγων, που ανέλαβαν να βοηθήσουν την προσπάθειά τους.

Όπως είπε η κ. Κοκκέβη, το πρόγραμμα στους εφήβους -το οποίο συνεχίζεται και δεν έχει δώσει ακόμη τελικά αποτελέσματα- έχει φανεί από τις παρεμβάσεις, ότι έχει περιθώρια βελτίωσης. Σημαντικό ρόλο στην αντίσταση του εφηβικού πληθυσμού στην προσπάθεια διακοπής διαδραματίζει η διαφήμιση, η πίεση του περιβάλλοντος των συνομηλίκων τους και η έκθεση τους στο παθητικό κάπνισμα από τους γονείς τους, αλλά και στους χώρους κοινωνικοποίησης και διασκέδασης.