Λένε ότι "το προλαμβάνειν είναι καλύτερο του θεραπεύειν". Γι' αυτό και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο πλαίσιο ενός μεταπτυχιακού προγράμματος, δίδαξε, σε μαθητές της Λάρισας, όλα τα σχετικά με το κάπνισμα και τις συνέπειές του και τούς έκανε να κατανοήσουν τι πραγματικά σημαίνει να είσαι παθητικός καπνιστής. Μάλιστα, για να αποφύγουν την "παγίδα" μιας ίσως, βαρετής, για παιδιά αυτής της ηλικίας, διάλεξη, με πληθώρα δυσνόητων, επιστημονικών όρων, αξιοποίησαν σύγχρονα- και σίγουρα πιο ευχάριστα- "εργαλεία", όπως η πλοήγηση σε συγκεκριμένους διαδικτυακούς τόπους, η κριτική ανάλυση διαφημίσεων, κειμένων, ακόμη και κόμικ! "Τα παιδιά αρχικά και σε ποσοστό 95% πίστευαν ότι παθητικός καπνιστής είναι εκείνος που καπνίζει πολύ και είναι παθιασμένος με το τσιγάρο. Επίσης τα περισσότερα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, πριν από την παρέμβαση, συμφωνώντας με τα διεθνή ερευνητικά δεδομένα, θεωρούσαν ότι το κάπνισμα είναι έκφραση ανεξαρτησίας και μαγκιάς", λέει η εκπαιδευτικός, Κωνσταντίνα Χατζημίχου-Καλούση. Σύμφωνα με την ίδια, τα δεδομένα άλλαξαν θεαματικά, μετά την παρέμβαση, αφού, πλέον, οι μαθητές δηλώνουν ότι, οι καπνιστές "υποκύπτουν" στον καπνό, για λόγους κοινωνικής ένταξης και γοητείας. "Ίσως- εξηγεί η κα Χατζημίχου- πριν από την παρέμβαση, οι απαντήσεις των παιδιών ν' αντανακλούν το δικό τους μικρο-περιβάλλον και τους πειρασμούς που αντιμετωπίζουν, ενώ μετά την παρέμβαση έχουν προχωρήσει περισσότερο και βαθύτερα στο πρόβλημα του καπνίσματος και προσπαθώντας να ανακαλύψουν τους κοινωνικούς λόγους που οδηγούν τους ανθρώπους σε αυτό". Επίσης, μέσα από την εξερεύνηση του λογισμικού, τα παιδιά κατανόησαν την έννοια της αναπνοής ως ενεργειακού συντελεστή, αντλώντας στοιχεία απ' όλες τις γνωστικές περιοχές, που τα ίδια είχαν εντοπίσει, οπότε ο γνωστικός στόχος επιτεύχθηκε, αλλά μ' έναν ευχάριστο και παιγνιώδη τρόπο. Μέσα από την απομαγνητοφώνηση της διδακτικής παρέμβασης και την καταγραφή των απόψεων των παιδιών, ανέκυψε ότι οι εκπαιδευόμενοι/ες, όχι μόνο κατανόησαν, σε σημαντικό βαθμό, τα θέματα που διαπραγματεύθηκαν, αλλά τα ερευνητικά δεδομένα έδειξαν ότι άλλαξαν στάση ζωής. Τα παιδιά εστίασαν και στην εξωτερική εικόνα του καπνιστή και κυρίως στη μυρωδιά που αναδύει (άσχημη αναπνοή, ρούχα που μυρίζουν), ενώ μετά την παρέμβαση η προσοχή τους στρέφεται, σχεδόν μαζικά, σ' αυτό που κατά κανόνα τους ενδιαφέρει: το παιχνίδι και τις αθλητικές δραστηριότητες. Πέρασαν δηλαδή, σύμφωνα με την εκπαιδευτικό, από ένα επιφαινόμενο, το οποίο μπορεί και να αγνοηθεί, σε μια ουσιαστική βλάβη, που μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία και μείωση της ποιότητας ζωής, δίνοντας απαντήσεις- "γροθιά" σ' όλους τους αμετανόητους καπνιστές και ουσιαστικά δημιουργώντας ένα πολύτιμο, μελλοντικά, πλαίσιο απαντήσεων και για τους ίδιους. Τα κόμικς, ως πολυτροπικά κείμενα, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο, αφού τα παιδιά κλήθηκαν να δημιουργήσουν κόμικς που να υποστηρίζουν τη θετική πλευρά της ζωής, χωρίς τσιγάρο. Τα μηνύματα που πέρασαν ήταν θετικά και οι εικόνες είχαν ως επίκεντρο τους νέους ανθρώπους. "Όταν τους καλέσαμε να εστιάσουν σε στοιχεία που αφορούν τη διαφήμιση, διαπιστώσαμε ότι προσέχουν κυρίως τα μεγάλα γράμματα και τις εικόνες, λιγότερο τη μάρκα και το ποιος διαφημίζεται και τελευταία απ' όλα την προειδοποίηση του υπουργείου. Εντυπωσιάζονται από την εικόνα και το πακέτο, που φαίνεται ότι είναι πολύ δυνατά στοιχεία και λιγότερο τους εντυπωσιάζει η 'ειρωνεία της προειδοποίησης του υπουργείου'- όπως λένε- ενώ φαίνεται να μην εντοπίζουν το κρυμμένο μήνυμα της εικόνας" υπογραμμίζει η εκπαιδευτικός. Μάλιστα, τα παιδιά θεωρούν ότι η διαφήμιση απευθύνεται στους καπνιστές και θεωρούν ότι, τα ίδια δεν αποτελούν στόχο. Μετά τη διδακτική παρέμβαση, οι μαθητές φάνηκε πως υιοθέτησαν μια πιο κριτική στάση ως προς το διαφημιστικό κείμενο, κατανόησαν ότι τα διαφημιστικά μηνύματα είναι κατασκευασμένα για να τους αποκρύψουν- ή τουλάχιστον να μην τους αποκαλύψουν- όλη την αλήθεια για το διαφημιζόμενο προϊόν, αναγνώρισαν την προσπάθεια του διαφημιστή, μέσω του διαφημιστικού κειμένου, να τους οδηγήσει σε θετική απόφαση με βάση το συναίσθημα και όχι τη λογική, αναγνώρισαν τα πιο προβεβλημένα στοιχεία του διαφημιστικού κειμένου και το λόγο ανάδειξης τους κι έμαθαν να μην προσλαμβάνουν τα μηνύματα αυτού του είδους παθητικά, αλλά ενεργητικά και κριτικά. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής έδειξαν- μεταξύ άλλων- πως ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός περιβάλλοντος μάθησης συνεργατικού, με τη χρήση ποικίλων ψηφιακών και έντυπων υλικών μπορούν αποτελεσματικά να συνεισφέρουν σε μια καλύτερη μάθηση όσον αφορά σε μαθητές/ριες του δημοτικού και στο αναπνευστικό σύστημα, το μηχανισμό της αναπνοής και τους κινδύνους και τις βλάβες, που προκαλούνται από το κάπνισμα, τόσο για τους καπνιστές τους ίδιους όσο και για τους παθητικούς καπνιστές. Στην ομάδα ελέγχου τέτοια θετικά αποτελέσματα μάθησης δεν παρατηρήθηκαν. Η έρευνα διεξήχθη το χρονικό διάστημα Φεβρουάριος - Μάρτιος 2010, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος "Σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης και παραγωγή διδακτικού υλικού" του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Εφαρμόστηκαν, σε πιλοτικό επίπεδο, τμηματικά και σε προαιρετικά προγράμματα διδακτικές παρεμβάσεις, στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης, στη Στ' τάξη Δημοτικών Σχολείων της Λάρισας.