Η εφηβική εγκυμοσύνη, αποτελεί παγκοσμίως ένα ιατρικό και κοινωνικό ζήτημα, που συνδέεται με πολλές σωματικές, ψυχολογικές, και κοινωνικές επιπτώσεις και μπορεί να καταλήξει σε γέννηση, αποβολή ή άμβλωση. Παρά την πληροφόρηση που μπορεί να έχουν σήμερα οι νέοι από πολλές πηγές ενημέρωσης, το φαινόμενο της εφηβικής εγκυμοσύνης παραμένει ιδιαίτερα συχνό, ειδικά στον ανεπτυγμένο, δυτικό κόσμο. Το 99% των απρόβλεπτων αυτών περιπτώσεων είναι ανεπιθύμητες και επισύρουν σειρά ακραίων συναισθημάτων και καταστάσεων σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Μια απρόβλεπτη εγκυμοσύνη στην εφηβεία, είτε είναι εκούσια είτε ακούσια, συμβαίνει πολύ εύκολα. Το 50% εξ' αυτών σημειώνεται στο χρονοδιάγραμμα των έξι μηνών από την έναρξη της σεξουαλικής επαφής. Πρόκειται για ένα φαινόμενο, το οποίο επιδεινώνεται από την ολοένα και περισσότερο πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα των νέων και έχει πολλαπλές συνέπειες για την υγεία των μελλοντικών ενηλίκων, τα νοικοκυριά, την κοινωνία κ.α. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του τμήματος Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, την δεκαετία του ΄80 είχαμε υπερδιπλασιασμό κυήσεων στην εφηβεία (1984: 5,3%, 1989: 11,93%) και επομένως και των εκτρώσεων. Σύμφωνα με την μελέτη, το 30-40% των κοριτσιών 16-18 ετών είχαν ξεκινήσει σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ 30% δεν χρησιμοποιούσαν μέθοδο αντισύλληψης και 30% χρησιμοποιούσαν αναποτελεσματικές μεθόδους, όπως η «απόσυρση». Την τελευταία εικοσαετία η συχνότητα των εφηβικών γεννήσεων μειώθηκε (από 9% το 1985 σε 5,2% το 2003), γεγονός που συνδέεται με την αύξηση των αμβλώσεων. Ο καθηγητής Γεώργιος Κρεατσάς, διευθυντής Βʼ Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, όπου λειτουργεί το διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο Τμήμα παιδικής- εφηβικής γυναικολογίας, επιβεβαίωσε τα παραπάνω. «Σήμερα η κύηση στην εφηβεία έχει ελαττωθεί κατά 7%. Αντιστρόφως οι αμβλώσεις αυξήθηκαν 2 με 3%. Παλιότερα οι εφηβικές κυήσεις ήταν πολύ συχνότερες εξαιτίας της πλημμελούς ενημέρωσης των νέων», τόνισε ο κ. Κρεατσάς. Ωστόσο συμπλήρωσε ότι «αν και ο τομέας της ενημέρωσης έχει βελτιωθεί, υστερούμε ακόμη στην πρόληψη. Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο, όπως και η συχνότητα των σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ), απαιτείται πλήρης ενημέρωση για την ορθή διαχείριση της σεξουαλικής συμπεριφοράς, με προγράμματα σε πολύ μικρότερη ηλικία, από τη βασική εκπαίδευση, ώστε να δημιουργηθούν στους νέους έγκαιρα θετικές προσεγγίσεις». Στην κλινική μας, συνεχίζει ο κ Κρεατσάς, ομάδα ιατρών προερχόμενη από την Ελληνική Εταιρία Οικογενειακού Προγραμματισμού και την Ελληνική Εταιρία Παιδικής και Εφηβικής Γυναικολογίας, την περασμένη χρονιά, πραγματοποίησε επισκέψεις-ενημέρωσης με θέματα όπως η αγωγή υγείας και οι διαπροσωπικές- διαφυλικές σχέσεις, σε 100 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σʼ όλη την Ελλάδα. Στόχος της προσπάθειας, υπογραμμίζει ο καθηγητής, είναι η παροχή ενημέρωσης πριν την έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων και η χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων, η οποία στη χώρα μας είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Προεξάρχουσα, είναι αυτή των αντισυλληπτικών με τα οποία αντιμετωπίζεται η εξάπλωση των ΣΜΝ, αλλά και το χάπι το οποίο σήμερα κυκλοφορεί σε νέα σκευάσματα με φιλικές και ευεργετικές ουσίες για τον γυναικείο οργανισμό, όπως υποστήριξε ο κ. Κρεατσάς.

Η εφηβική εγκυμοσύνη σε παγκόσμιο επίπεδο

Το ζήτημα της εφηβικής εγκυμοσύνης αποτελεί παγκοσμίως μεγάλο πρόβλημα. Ως βασικός άξονας του τομέα της εφηβικής υγείας απασχολεί έντονα τόσο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όσο και την Διεθνή Κοινότητα. Στις ΗΠΑ, το ποσοστό γεννήσεων ανάμεσα στις έφηβες αγγίζει το 52,1% και είναι τέσσερις φορές υψηλότερο, από αυτό στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Από εξέταση σε γυμνάσιο εφήβων διαπιστώθηκε ότι το 40,8% των αγοριών και το 45% των κοριτσιών είναι σεξουαλικά ενεργά. Το ένα τέταρτο των μαθητών έχει έρθει σε σεξουαλική επαφή και το 90% των εφηβικών κυήσεων ήταν ακούσιες. Σημειώνονται ετησίως περισσότερες των 900.000 εγκυμοσύνες εκ των οποίων 51% τελεσφορούν, 35% οδηγούνται σε έκτρωση και 14% σε αποβολή. Στην Ευρώπη, η Μ. Βρετανία έχει το υψηλότερο ποσοστό, σε ηλικία από 16 ετών και κάτω (πολλές δε και σε κοπέλες 10-13 χρόνων) Σε ευρωπαϊκό επίπεδο λαμβάνονται δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου καθώς διαπιστώνεται σημαντική αύξηση των νεαρών εφήβων (12-14 ετών), που προχωρούν στην σεξουαλική επαφή χωρίς να λαμβάνουν επαρκή μέτρα προστασίας. Η Ελβετία προωθεί στην αγορά προφυλακτικά μικρού μεγέθους, ενώ η Βρετανία διαθέτει στους 13χρονους «κάρτα προφυλακτικών» για δωρεάν προμήθεια. Στη μελέτη που προηγήθηκε διαπιστώθηκε ότι τα νεαρά αγόρια εμφανίζουν επικίνδυνη συμπεριφορά. Δεν προστατεύουν τον εαυτό τους, δεν έχουν αρκετές σεξουαλικές γνώσεις, δεν κατανοούν τις συνέπειες και αφήνουν τα νεαρά κορίτσια να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το 2007, είχαμε 3.129 γεννήσεις από έφηβες κάτω των 18 ετών, με 75 γεννήσεις από έφηβες μικρότερες των 15 ετών.

Οι συνέπειες της εγκυμοσύνης στην εφηβεία

Ο βίαιος τρόπος με τον οποίο καλούνται να περάσουν στο χώρο των ενηλίκων οι κοπέλες που θα αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση, είναι τουλάχιστον τρομακτικός. Τα εφηβικά όνειρα, τα σχέδια, η ανέμελη σχολική περίοδος και ο ρομαντισμός της πρώτης σχέσης από την μια στιγμή στην άλλη, χωρίζονται με ένα τεράστιο χάσμα από την επόμενη ημέρα της σκληρής πραγματικότητας. Ο εφιάλτης για την έφηβη ξεκινά με την καθυστέρηση στην έμμηνο ρύση. Η ζωή της κρέμεται από το «+» ή «-» του τεστ. «Φοβάμαι, τι θα κάνω; Τι θα γίνουν τα όνειρά μου; Πώς θα το πω στους γονείς μου; Θα με σκοτώσουν!». Είναι λόγια που μας μεταφέρει η κοινωνική λειτουργός Ιωάννα Λαγουμιτζή της γραμμής 1056 SOS από το «Χαμόγελο του Παιδιού». Ανάλογη βεβαίως είναι η αγωνία και αμηχανία των γονιών απέναντι σ' ένα τέτοιο γεγονός όταν το πληροφορηθούν. Μικρογραφία των παραπάνω αποτελούν οι κλήσεις για βοήθεια στήριξης και σωστού χειρισμού, από 14χρονη έγκυο. Μητέρα 12χρονης εγκύου, από τον 17χρονο φίλο της, η οποία επιθυμεί να κρατήσει το παιδί. Πατέρας 15χρονης, η οποία μετά από διαμάχη έφυγε για 10 ημέρες από το σπίτι. Πολίτη που βρήκε εγκαταλελειμμένη 17χρονη σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, την οποία έδιωξε από το σπίτι ο σύντροφός της, όταν ενημερώθηκε για την κατάσταση της. Αστυνομικό Τμήματος όταν μητέρα πήγε να μηνύσει τον ενήλικα φίλο της 16χρονης κόρης της, την οποία η ίδια έδιωξε από το σπίτι, όταν ενημερώθηκε για την εγκυμοσύνη της. Η απόγνωση και οι συγκρουσιακές καταστάσεις συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την φυγή της έφηβης, η οποία ή θα προχωρήσει στην έκτρωση ή στη συνέχιση της κύησης, χωρίς προγεννητική φροντίδα, με στερήσεις και τις όποιες επιπλοκές που παρουσιάζονται συνήθως σε αυτές τις ηλικίες.