Οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα βρίσκονται σε στασιμότητα εδώ και 20 χρόνια, με αποτέλεσμα η χώρα μας να είναι καθηλωμένη σε λιγότερο από 100 αξιοποιηθέντες δότες ετησίως, δηλαδή λιγότερο από 10 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού, προσφορά που είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Κυριότερη αιτία της απογοητευτικής κατάστασης, η έλλειψη ενός σωστά οργανωμένου συστήματος στις ΜΕΘ-ΕΟΜ και με την κοινή γνώμη να είναι η πιο δύσπιστη στην Ευρώπη, απέναντι στο ιατρικό σύστημα (έρευνα Ευρωβαρόμετρου, Οκτώβριος 2009), να εμφανίζεται μη σωστά ενημερωμένη σε ό,τι αφορά τη μεταμοσχευτική διαδικασία και ένα μεγάλο ποσοστό των οικογενειών να αρνούνται την προσφορά. Αυτά επισήμαναν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεταμόσχευσης Καρδιάς και Φίλων της Μεταμόσχευσης "ΣυνεχίΖΩ", δρ Νίκος Καραφόλας, και η γραμματέας του Δ.Σ. του Σωματείου Ηπατομεταμοσχευθέντων Ελλάδος "ΗΠΑΡχω", Χριστίνα Θεοδωρίδου, επισημαίνοντας ότι στο πλαίσιο του δημόσιου διάλογου που έχει ήδη ανοίξει για το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τις μεταμοσχεύσεις κατέθεσαν υπόμνημα στους βουλευτές μέλη της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής, το οποίο περιλαμβάνει αναλυτικά τις προτάσεις των Συλλόγων για την κατάσταση των Μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα και την τοποθέτησή τους για το Σχέδιο Νόμου. Οι δύο εκπρόσωποι των συλλόγων μίλησαν για αποτυχία της Ελλάδας στην προσφορά οργάνων, η οποία έρχεται σε αντιπαράθεση με την πραγματικότητα άλλων χωρών που έχουν το ίδιο επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και σε ευθεία αντίθεση με τον πολύ μεγάλο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων. Η κύρια παράμετρος που χαρακτηρίζει την προσφορά μοσχευμάτων και τις μεταμοσχεύσεις είναι ο αριθμός των αξιοποιηθέντων δοτών ανά εκατομμύριο πληθυσμού με καλύτερη χώρα παγκοσμίως την Ισπανία (με 35 δότες α.ε.π.), δεύτερη την Πορτογαλία (με 31 α.ε.π.) και τρίτη πλέον την Κροατία (με 29 δότες α.ε.π.). "Νόμο είχαμε. Απλά δεν τον εφαρμόζαμε", επισήμανε ο κ. Καραφόλας και εξήγησε ότι η οδηγία της ΕΕ του Ιουλίου 2010 για την ασφάλεια των ΜΤΧ είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνικό κείμενο και θα μπορούσε να υιοθετηθεί δίχως την ανάγκη νέου νόμου. Αντίθετα, στο επίκεντρο της συζήτησης, πρόσθεσε, θα έπρεπε να ήταν η "Ανακοίνωση" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Σχέδιο δράσης σχετικά με τη δωρεά και μεταμοσχεύσεις οργάνων (2009-2015): ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών", που χρησιμοποιεί τις καλύτερες πρακτικές στον τομέα των μεταμοσχεύσεων ως βάση για την καταγραφή των "Προτεινόμενων Ειδικών Ενεργειών" με την αντίστοιχη προτεραιότητα. Ο κ. Καραφόλας εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις για την "εικαζόμενη" συναίνεση, λέγοντας ότι η υλοποίηση αυτής της ρύθμισης στις ευρωπαϊκές χώρες δείχνει ότι παντού πρέπει να υπάρχει συναίνεση της οικογένειας. "Τυχόν εφαρμογή της "εικαζόμενης" στην χώρα μας πιθανότατα θα δημιουργήσει σημαντικές αναστολές στη διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου από τους ιατρούς των ΜΕΘ, ζήτημα που είναι κομβικό για την ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων. Γι' αυτό και δεν πρέπει να υιοθετηθεί". Ευάλωτη σε μαζική παραβίαση από δωρεές για ανταποδοτικούς κι όχι αλτρουιστικούς σκοπούς, χαρακτήρισε η κ. Θεοδωρίδου την πρόβλεψη για συναισθηματικούς δότες. "Η περίπτωση συναισθηματικού δότη πρέπει να αποκλεισθεί. Αυτό δυστυχώς θα απαγορεύσει έναν αριθμό ειλικρινών τέτοιων δωρεών οργάνων αλλά εάν ισχύσει το ποσοστό αθέμιτων δωρεών οργάνων θα είναι απαράδεκτο". Οι αιτίες της σημερινής απογοητευτικής κατάστασης, σύμφωνα με τους δύο ομιλητές, έχουν να κάνουν με την έλλειψη συντονισμού και ελέγχου από την πλευρά της Πολιτείας, καθώς και ενημέρωσης της κοινής γνώμης για τις μεταμοσχεύσεις. Όπως είπε η κ. Θεοδωρίδου, το δίκτυο Τοπικών Συντονιστών στις ΜΕΘ είναι αδύναμο στη συνολική του θεσμοθέτηση, οι γιατροί των ΜΕΘ συχνά δεν προβαίνουν στη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης θανάτου με διάγνωση "εγκεφαλικό θανάτο" φοβούμενοι τις οικογένειες των νεκρών, οι ΜΕΘ δεν κάνουν αναφορά των διαγνωσμένων εγκεφαλικών θανάτων στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, δεν προσεγγίζουν τις οικογένειες μαζί με τον ΕΟΜ όπως ορίζει ο νόμος αλλά η προσέγγιση γίνεται από τους γιατρούς της ΜΕΘ συχνά υπό ψυχική φόρτιση και σωματική κούραση, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό έως και 45% των οικογενειών να αρνείται την προσφορά. Οι ομιλητές ανέφεραν ότι υπάρχουν Μονάδες Εντατικής Θεραπείας κεντρικών νοσοκομείων της Αθήνας (ΚΑΤ, Ευαγγελισμός) που ουσιαστικά απέχουν συστηματικά της προσφοράς μοσχευμάτων και πρόσθεσαν ότι η ανεπαρκής στελέχωση και διοίκηση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων έχει ως επακόλουθο ο οργανισμός να μην μπορεί να παίξει με επάρκεια το ρόλο του. Επίσης, η έλλειψη Τμήματος Μεταμοσχεύσεων στο υπουργείο έχει καταστήσει το υπουργείο αδύναμο στην παρακολούθηση της πραγματικότητας των ΜΤΧ στην χώρα και στον έλεγχο που οφείλει να ασκεί. Οι δύο Σύλλογοι ανέφεραν ότι για να αλλάξει αυτή η κατάσταση πάνω από όλα πρέπει να υιοθετηθεί το γνωστό επιτυχημένο οργανωτικό μοντέλο της Ισπανίας στις ΜΕΘ και ΕΟΜ και να υπάρχει έλεγχος των πάντων από το υπουργείο Υγείας. Ανέφεραν ως παράδειγμα την Κροατία, που εφαρμόζει επιτυχημένα το ισπανικό μοντέλο και είναι πλέον τρίτη στον κόσμο στην προσφορά οργάνων. Έθεσαν ως στόχο σε 3 χρόνια να κατακτήσουμε το μέσο όρο προσφοράς οργάνων (16-18 δότες α.ε.π.), να λειτουργεί το Ινστιτούτο Μεταμοσχεύσεων Αθήνας και έως το 2020 η Ελλάδα να βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με την Πορτογαλία και να έχει οργανωθεί Ινστιτούτο Μεταμοσχεύσεων Θεσσαλονίκης στα πρότυπα της Αθήνας.