Στην επιστήμη της διατροφογενετικής αναζητούν οι επιστήμονες τη λύση για το πρόβλημα της παχυσαρκίας, η οποία εξελίσσεται σε μια από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο αριθμός των παχύσαρκων παγκοσμίως υπολογίζεται στα 300 εκατομμύρια, ενώ αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2025. Στη χώρα μας το 35,2% του γενικού πληθυσμού είναι υπέρβαροι και το 22,5% παχύσαρκοι, ενώ ένα στα τρία Ελληνόπουλα, ηλικίας 3-12 ετών, είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Η ειδοποιός διαφορά στο μέλλον για τους διαιτολόγους θα είναι η επίγνωση της ανταπόκρισης του ατόμου στις διατροφικές παρεμβάσεις ανάλογα με το γενετικό του υπόβαθρο. Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα να κατηγοριοποιηθεί ο πληθυσμός σε υψηλότερο ή χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας και να κατευθυνθούν έτσι σωστά οι διατροφικές παρεμβάσεις και συστάσεις. Τα νεότερα δεδομένα στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μέσω της διατροφογενετικής παρουσίασαν ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος-αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών και Ερευνών Ιωάννης Σουπιός και η διαιτολόγος -διατροφολόγος υπεύθυνη του τμήματος Διατροφής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Μαρία Κοκκίνου, σε συνέδριο, με θέμα «Λοιμώξεις και άλλα Επίκαιρα Θέματα», που πραγματοποιήθηκε στις Σέρρες.

Γονίδια και παχυσαρκία

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει πρόοδος στη χαρτογράφηση γονιδίων, τα οποία επηρεάζουν μια ποικιλία χαρακτηριστικών, που σχετίζονται με την παχυσαρκία και ειδικότερα με τη συγκέντρωση λιπώδους ιστού. Σημαντικό είναι ακόμη το ότι τέτοιες έρευνες δείχνουν την εμπλοκή γονιδίων, που ρυθμίζουν την όρεξη, την ποσότητα της τροφής που λαμβάνουμε, το ρυθμό του μεταβολισμού, τη συσσώρευση λίπους κ.ά. Αυτή η γνώση ενός αυξανόμενου αριθμού γονιδίων και μορίων που εμπλέκονται στις βιοχημικές και άλλες διαδικασίες, οι οποίες συνεισφέρουν στην παθογένεια της παχυσαρκίας, οδηγεί στην κατανόηση του ρυθμιστικού συστήματος του ανθρώπινου βάρους σε μοριακό επίπεδο. Το γεγονός αυτό ανοίγει τον δρόμο για νέες μεθόδους ελέγχου της παχυσαρκίας- κυρίως φαρμακολογικές, αλλά και διατροφικές, οι οποίες θα σχετίζονται με γενετικές παρεμβάσεις.

Τι είναι η διατροφογενετική;

«Η εξέλιξη στην αποκρυπτογράφηση των γονιδίων που σχετίζονται με παχυσαρκία, η αύξηση του φαινομένου της παχυσαρκίας και η αναζήτηση γενετικών παραγόντων που έχουν σχέση με την παχυσαρκία οδήγησαν στην ανάπτυξη της διατροφογενετικής», επισημαίνει ο κ. Σουπιός. «Η διατροφογενετική πραγματεύεται τη δράση των θρεπτικών συστατικών στην υγεία μας σε σχέση με τις γενετικές παραλλαγές και τη γονιδιακή έκφραση, αντίστοιχα, επιτρέποντας τη δημιουργία της εξατομικευμένης διατροφής, η οποία εξειδικεύεται και καθορίζεται από τον προσωπικό μας γονότυπο και βασίζεται στη γνώση των διατροφικών αναγκών του οργανισμού μας», εξηγεί η κ. Κοκκίνου.

Ο έλεγχος γονιδίων υποδεικνύει την προδιάθεση

Βρέθηκε ότι άνθρωποι με διαφορετικά γονίδια ανταποκρίνονται διαφορετικά σε τροφές και στα συστατικά τους . Έχουν, όμως, τα γονίδια τόσο μεγάλη ισχύ ώστε να μην είναι εφικτή η απώλεια βάρους ή η πρόληψη της παχυσαρκίας; Μπορεί ο έλεγχος των γονιδίων να υποδείξει τροφές που αδυνατίζουν ή παχαίνουν; Η απάντηση που δίνουν οι ειδικοί είναι η εξής: Πολλά γονίδια επηρεάζουν την όρεξη, τον μεταβολισμό, την εναπόθεση του λίπους και τη συμπεριφορά του ατόμου, βάζοντάς το σε μεγαλύτερο ρίσκο ανάπτυξης παχυσαρκίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι περιβαλλοντικές συνθήκες παίζουν με βεβαιότητα καθοριστικό ρόλο στο φαινότυπο του ατόμου. Υπάρχουν πολλές και σημαντικές αποδείξεις ότι μη γενετικοί παράγοντες διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον καθορισμό του λίπους σώματος και κυρίως η διατροφή και η άσκηση, που αποτελούν τους δύο κύριους περιβαλλοντικούς ρυθμιστές του σωματικού βάρους. Η ανταπόκριση του κάθε ατόμου στη δίαιτα και άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες ποικίλει σημαντικά, ανάλογα με τους σωματικούς μηχανισμούς ρύθμισης βάρους του καθενός. Ο έλεγχος των γονιδίων με ειδικό τεστ δεν υποδεικνύει παθήσεις ή νοσήματα, αλλά την προδιάθεση που έχει ο κάθε οργανισμός, ανάλογα με τους πολυμορφισμούς στα γονίδια που πιθανόν παρουσιάζει. Τα αποτελέσματα από την ανάλυση του γενετικού προφίλ της παχυσαρκίας δεν υποδεικνύουν τροφές που μας αδυνατίζουν ή μας παχαίνουν, αλλά βοηθούν ώστε να υπάρξει:

-Η υιοθέτηση της καταλληλότερης δίαιτας (χαμηλή σε λιπαρά, θερμίδες ή υδατάνθρακες), ανάλογα με το γενετικό προφίλ.

-Εξατομικευμένες θεραπευτικές συστάσεις στην έκθεση αποτελεσμάτων για τον κάθε ασθενή.

-Προσδιορισμός της ύπαρξης «αποταμιευτικών γονιδίων», που μπορούν να οδηγούν σε δυσκολότερη απώλεια βάρους στη διάρκεια της λοχείας.

-Προσδιορισμός του ρόλου της σωματικής άσκησης.

-Ανάλυση της δυνατότητας λιπόλυσης και οξείδωσης των λιπών.

-Προσδιορισμός παραγόντων γενετικής προδιάθεσης υπευθύνων για την παιδική παχυσαρκία.

-Καλύτερη κατανόηση της παχυσαρκίας από την πλευρά του ασθενούς, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη αφοσίωσή του στη θεραπεία.

-Καθορισμός ρεαλιστικών στόχων για την προσέγγιση του ιδανικού Δείκτη Μάζας Σώματος, ανάλογα με τον αριθμό των υπαρχόντων πολυμορφισμών.