Τορόντο.-

Στο Γέλοουναϊφ, μια μικρή πόλη 20.000 κατοίκων στον Καναδά, στα έγκατα ενός εγκαταλελειμμένου ορυχείου χρυσού κρύβεται μια αόρατη απειλή: 237.000 τόνοι αρσενικού τριοξειδίου, ικανοί να σκοτώσουν 1,7 τρισεκατομμύρια ανθρώπους και να μολύνουν ολόκληρη την Αρκτική. Το Giant Mine, ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία χρυσού στην ιστορία της χώρας, άφησε πίσω του αυτό το τοξικό φορτίο. Δεν είναι υπερβολή: μόλις 140 χιλιοστόγραμμα από αυτή την ουσία αρκούν για να προκαλέσουν τον θάνατο σε έναν άνθρωπο. Οι αυτόχθονες κάτοικοι αποκαλούν αυτή τη θανάσιμη ουσία «το τέρας που κοιμάται». Για δεκαετίες, το τέρας έμενε φυλακισμένο στο μόνιμα παγωμένο υπέδαφος. Οι μεταλλωρύχοι και οι αρχές πίστευαν πως θα έμενε για πάντα έτσι ? παγωμένο, ακίνητο, αβλαβές. Αλλά η κλιματική αλλαγή έχει άλλα σχέδια. Το λιώσιμο τού διαρκώς παγωμένου εδάφους, απελευθερώνει πλέον σταδιακά το φονικό φορτίο. Και ο φόβος είναι ξεκάθαρος: το δηλητήριο μπορεί να φτάσει στα νερά της λίμνης Great Slave, της δέκατης μεγαλύτερης λίμνης γλυκού νερού στον κόσμο, και από εκεί να κυλήσει κατά μήκος του ποταμού Mackenzie μέχρι τη Θάλασσα Μποφόρ στον Αρκτικό Ωκεανό ? μολύνοντας τα πάντα στο πέρασμά του: ζώα, έδαφος, ανθρώπους.
Το Giant Mine παρήγαγε 7,6 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού από το 1948 έως το 2004 ? σημερινής αξίας 20 δισ. δολαρίων.
Η πόλη Γέλοουναϊφ ονομάστηκε από τους αυτόχθονες «Somba K?e», δηλαδή «ο τόπος του χρήματος». Αλλά το χρυσάφι δεν βγήκε χωρίς τίμημα.
Ο χρυσός ήταν κρυμμένος σε ένα ορυκτό που λέγεται αρσενοπυρίτης ? ένας θανάσιμος συνδυασμός σιδήρου, θείου και αρσενικού. Για να εξάγουν το μέταλλο, οι εργάτες έψηναν το πέτρωμα, απελευθερώνοντας το αρσενικό σε μορφή αερίου. Στα πρώτα χρόνια, το αέριο αρσενικό διοχετευόταν κατευθείαν στην ατμόσφαιρα. Οι εργάτες πίστευαν πως «θα διαλυθεί στον αέρα». Δεν συνέβη. Αντίθετα, το τοξικό νέφος έπεφτε πίσω στη γη σαν σκόνη ? στα νερά, στο χώμα, στα φυτά. Eιναι άγνωστο πόσα ηταν τα θύματα απο αυτή τη διαδικασία...