Όταν ο δρ. Σ. Ουίλιαμ Κεκ κάθισε να γράψει ένα editorial στην Εφημερίδα της Ιατρικής (Journal of Medicine) της Νέας Αγγλίας εκλιπαρώντας το Αμερικανικό Κογκρέσο να τερματίσει το εμπάργκο των ΗΠΑ στην Κούβα, ώστε Κουβανοί και Αμερικανοί ερευνητές να μπορούν να συνεργαστούν καλύτερα, δεν είχε ιδέα ότι η άρση των κυρώσεων από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ θα ερχόταν σε λίγες μέρες.

Το εμπάργκο δεν έχει αρθεί πλήρως, αλλά πολλά αγαθά και κανονισμοί είναι τώρα διαθέσιμα στους Αμερικανούς. Ενώ οι ειδήσεις περί χαλάρωσης των κυρώσεων επικεντρώθηκαν στην εμπορική πολιτική και στους κανόνες για τα αναμνηστικά σουβενίρ, ο δρ. Κεκ βλέπει μια σαφή νίκη για τη δημόσια υγεία και την ιατρική έρευνα: Η άρση των κυρώσεων από την αμερικανική κυβέρνηση στις από κοινού έρευνες για την υγεία, η έγκριση σε φαρμακευτικές της Κούβας από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της υγείας τέθηκαν σε ισχύ στις 17 Οκτωβρίου.

Είναι σημαντικές εξελίξεις επειδή πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο βλέπουν την Κούβα ως μοντέλο βελτίωσης της υγείας του πληθυσμού, πεδίο στο οποίο η Κούβα υπερέχει ακόμη και με περιορισμένους πόρους.

Για παράδειγμα, τον Ιούνιο του 2015, η Κούβα έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που εξάλειψε τη μετάδοση του HIV και της σύφιλης από μητέρα σε παιδί, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. (Εν συγκρίσει, τα ποσοστά των νοσημάτων, γονόρροια, χλαμύδια και σύφιλη στις ΗΠΑ έφθασαν φέτος σε επίπεδα ρεκόρ).

Προηγουμένως, αν επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Κούβα ήθελαν να συνεργαστούν στην έρευνα, ομάδες από τις ΗΠΑ έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για άδεια – γραφειοκρατικό εμπόδιο που επιβράδυνε την ιατρική έρευνα και περιόριζε τη διμερή καινοτομία. Και κάτι ακόμα, τα ιατρικά προϊόντα από την Κούβα δεν επιτρέπονταν λόγω του εμπορικού εμπάργκο.

Τι μπορεί να φέρουν οι ιατρικές ανταλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες; Ένα παράδειγμα είναι το Heberprot-P, μία θεραπεία για τη νόσο που αποκαλείται «διαβητικό πόδι» μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ακρωτηριασμού και το CimaVax εμβόλιο κατά του καρκίνου του πνεύμονα. Και τα δύο εγκρίθηκαν για αξιολόγηση από την FDA.

Ενώ το CimaVax δεν έχει ακόμη μελετηθεί στις ΗΠΑ, μία μελέτη στην Κούβα δημοσιευμένη στην εφημερίδα Clinical Cancer Research τον Φεβρουάριο διαπιστώνει ότι ασθενείς με καρκίνωμα των μη μικρών κυττάρων του πνεύμονα στους οποίους δόθηκαν τέσσερις ενέσεις του φαρμάκου έζησαν κατά μέσο όρο τρεις μήνες περισσότερο από την ομάδα ελέγχου. Για τους ασθενείς με υψηλά επίπεδα μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης στο αίμα τους κατά την έναρξη της μελέτης, το αποτέλεσμα επιβίωσης ήταν πιο αξιοσημείωτο, με το 20% των εμβολιασμένων ασθενών να είναι εν ζωή μετά από πέντε χρόνια.

Σε συνέντευξη στην Huffington Post ο δρ. Κεκ, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής του βορειοανατολικού Οχάιο και μέλος της Ιατρικής Εκπαιδευτικής Συνεργασίας με την Κούβα, μία μη κυβερνητική οργάνωση που προωθεί τη συνεργασία ΗΠΑ – Κούβας στον τομέα της υγείας, μίλησε για το τι μπορούν να μάθουν οι ΗΠΑ από την Κούβα.

Στην ερώτηση πως η Κούβα οικοδόμησε τόσο προηγμένο σύστημα υγείας με περιορισμένους οικονομικούς πόρους ο Αμερικανός επιστήμονας απάντησε: «Την περίοδο της κουβανικής επανάστασης, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι η φροντίδα υγείας και η εκπαίδευση ήταν ανθρώπινα δικαιώματα. Ενώ μπορούμε να διαφωνήσουμε για πολλά πράγματα, τα οποία έπραξε η κυβέρνηση της Κούβας, αυτά τα δύο πράγματα ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση. Μία από τις θετικές πλευρές του εμπάργκο είναι ότι η Κούβα έπρεπε να αναπτύξει τη δική της εσωτερική ικανότητα για έρευνα και δημιουργία φαρμάκων επειδή ήταν αποκομμένη απ’ οτιδήποτε παραγόταν στις ΗΠΑ».

Όσον αφορά τις διδαχές που μπορεί να δώσει η Κούβα στις ΗΠΑ και στις υπόλοιπες χώρες ο δρ. Κεκ απαντά: «Έκαναν δοκιμές και λάθη και αξιολογήσεις. Την περίοδο της δεκαετίας του 1980, καθιέρωσαν τον οικογενειακό γιατρό και την ιδέα της νοσοκόμας, για να έχουν πρωταρχική υπηρεσία παροχής φροντίδας που ζούσε στην κοινότητα και των οποίων η βασική προτεραιότητα ήταν η βελτίωση της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού. Οι φοιτητές της Κούβας εκπαιδεύθηκαν για να βελτιωθεί η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού. Κάθε απόφοιτος ιατρικής σχολής της Κούβας πρέπει να είναι οικογενειακός γιατρός για δύο χρόνια. Αν θέλουν ειδίκευση, μετά από αυτό, μπορούν να δώσουν εξετάσεις κι αν περάσουν, μπορούν να έχουν ειδική εκπαίδευση».

Αυτό, όπως εξηγεί σημαίνει ότι κάθε γιατρός κατανοεί πολύ καλά την πρόληψη, την οικογενειακή ιατρική, το σύστημα και τον τρόπο που λειτουργεί. Ο οικογενειακός γιατρός τυγχάνει σεβασμό, επειδή κάθε γιατρός έχει γίνει και εκτιμά πόσο δύσκολο είναι.