Ο λόγος για την επώδυνη ερωτική επαφή, την δυσπαρευνία, την οποία ? σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Σεξουαλικής Υγείας της Γυναίκας ? βιώνουν σχεδόν πάντα ή περιστασιακά η μία σχεδόν στις δύο γυναίκες. Η δυσπαρευνία μπορεί να εκδηλωθεί πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την ερωτική επαφή Δεν αποτελεί νόσο, αλλά σύμπτωμα πολλών και ποικίλων διαταραχών, άλλες εκ των οποίων είναι οργανικές, άλλες ψυχολογικές και άλλες συνδυασμός των δύο. Ευτυχώς, στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα αίτιά της μπορούν να αντιμετωπισθούν. Η δυσπαρευνία μειώνει ή στερεί την ηδονή της γυναίκας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, εμποδίζει την κορύφωσή της και μπορεί να οδηγήσει σε άρνηση του σεξ, ψυχρότητα και σεξουαλική απομόνωση, καθώς «κλειδώνει» ψυχικά την ασθενή και δεν της επιτρέπει να εκφραστεί. Η δυσπαρευνία μπορεί να παρουσιαστεί από την έναρξη κιόλας της σεξουαλικής ζωής ή έπειτα από μία περίοδο φυσιολογικής ερωτικής ζωής. Μπορεί να είναι γενική ? ανεξάρτητη, δηλαδή, από ερωτικό σύντροφο ή κατάσταση - ή περιστασιακή. Αν και η συχνότητά της είναι δύσκολο να υπολογισθεί με ακρίβεια, η μελέτη του Ινστιτούτου Σεξουαλικής Υγείας της Γυναίκας έδειξε πως το 1,1% των γυναικών την βιώνουν σχεδόν πάντα, το 23,8% μερικές φορές, το 23,2% μία ή δύο φορές το εξάμηνο και οι υπόλοιπες (51,9%) ποτέ.

Τα οργανικά αίτια

Τα οργανικά αίτια της δυσπαρευνίας είναι πολλά και ποικίλα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τα εξής: - Ορμονικές διαταραχές που μπορεί να οφείλονται σε ανεπάρκεια των γυναικείων ορμονών που εκδηλώνεται είτε σε νεαρή ηλικία εξαιτίας παρατεταμένης αμμηνόρροιας (απουσία περιόδου), είτε σε μεγαλύτερη ηλικία λόγω εμμηνόπαυσης. Το επακόλουθο της ορμονικής ανεπάρκειας είναι η ξηρότητα του κόλπου που καθιστά επώδυνη την ερωτική επαφή. - Μυϊκές διαταραχές που σχετίζονται με τον κολεόσπασμο που μπορεί να εμφανιστεί από τις πρώτες σεξουαλικές επαφές ή ως συνέπεια επανειλημμένων φλεγμονών. Πρόκειται για τον ακούσιο σπασμό των μυών γύρω από τον κόλπο, που τον «κλείνει», εμποδίζοντας την ομαλή είσοδο του πέους. - Φλεγμονώδεις διαταραχές που μπορεί να εκδηλωθούν στον κόλπο (κολπίτιδα), στο αιδοίο (αιδοιίτιδα) και αλλού, και προκαλούν δυσπαρευνία ιδίως όταν είναι επαναλαμβανόμενες. - Μετεγχειρητικές διαταραχές οι οποίες πηγάζουν από χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η συρραφή της εισόδου του κόλπου για να κλείσει η τομή που γίνεται για να διευκολυνθεί ο φυσιολογικός τοκετός, οι επεμβάσεις για αφαίρεση κονδυλωμάτων ή η κολποπλαστική. Αυτού του είδους οι επεμβάσεις μπορεί να προκαλέσουν σε ποσοστό 15% έως 40% των περιπτώσεων (εξαρτάται από την επέμβαση) πόνο κατά την σεξουαλική επαφή, ο οποίος υποχωρεί έπειτα από αρκετό καιρό. - Γαστρεντερικές διαταραχές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η χρονία δυσκοιλιότητα, η εκκολπωματική νόσος, οι αιμορροϊδες, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και η φλεγμονή στον πρωκτό (πρωκτίτιδα). - Ουρολογικές διαταραχές στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η οξεία ή χρονία φλεγμονή της ουροδόχου κύστεως (κυστίτιδα), αλλά και της ουρήθρας (ουρηθρίτιδα). - Τραυματικές διαταραχές που μπορεί να οφείλονται σε πτώση κατά την οποία τραυματίσθηκε ο κόκκυγας ή το ιερό οστούν ? κάτι που μπορεί να συνέβη και χρόνια νωρίτερα. Τέτοιου είδους τραύματα μπορεί να προκαλέσουν δευτερογενώς θλάση στους μύες και τραύμα στα νεύρα του κόλπου, που όμως δεν έγιναν αμέσως αντιληπτά. - Ανοσοποιητικές διαταραχές, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται το σύνδρομο Sjogren - μία ασθένεια που πλήττει τους ενδοκρινείς αδένες και προκαλεί ξηρότητα των βλεννογόνων μεμβρανών του σώματος στις οποίες ανήκει και ο κόλπος. Το πρώτο σύμπτωμα της ασθένειας είναι συχνά η δυσπαρευνία. - Ανεπαρκής ύγρανση του κόλπου, που μπορεί να οφείλεται σε κακοποίηση (παλαιά ή νυν), ελλιπή ερωτική διέγερση και λήψη ορισμένων φαρμάκων. - Aλλα προβλήματα, όπως οξείες ή χρόνιες φλεγμονές του τραχήλου της μήτρας, ενδομητρίωση, φλεγμονώδης νόσος της πυέλου, συγγενείς ανωμαλίες όπως η στένωση του υμένα και η αγενεσία του κόλπου, η ύπαρξη λειομυώματος στη μήτρα ή μάζας στην ωοθήκη,

Τα ψυχολογικά αίτια

Τα ψυχολογικά αίτια της δυσπαρευνίας συνήθως διερευνώνται όταν αποκλεισθούν οι πιθανές οργανικές αιτίες. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται ο φόβος, η αγωνία και η υπερένταση που μπορεί να εμποδίζουν την φυσιολογική ύγρανση του κόλπου καθιστώντας επώδυνη την διείσδυση του πέους, αλλά και ψυχικές διαταραχές όπως η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη. Όταν την δυσπαρευνία δημιουργεί κάποιο ψυχολογικό αίτιο, πρέπει να αναζητηθούν οι ρίζες του για να μπορέσει να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι ρίζες αυτές είναι βαθιές και ανάγονται στην παιδική ηλικία της γυναίκας. Η αυστηρή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τα διάφορα ταμπού και ενοχές γύρω από το σεξ δεν δημιουργούν το κατάλληλο πεδίο ελευθερίας και άνεσης που προϋποθέτει μία καλή σεξουαλική επαφή. Η κατάσταση αυτή μπορεί να ισχύει υποσυνείδητα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ακόμη και σε γυναίκες ανώτερου μορφωτικού επιπέδου οι οποίες έχουν καταξιωθεί κοινωνικά και θεωρούν τον εαυτό τους χειραφετημένο. Ο πόνος μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν υπάρχει φόβος απέναντι στην ερωτική ευχαρίστηση, που υποσυνείδητα οδηγεί στην αποφυγή της. Μπορεί επίσης στην ερωτική επαφή υποσυνείδητα να τίθεται υπό αμφισβήτηση η ίδια η σχέση και ο πόνος να γίνεται το μέσον για την απόδραση από μία ανεπιθύμητη συνεύρεση. Ο ψυχολογικός παράγοντας φαίνεται να υπερτερεί στις νεώτερες γυναίκες και να σχετίζεται με τον φόβο του σεξ ακόμη και όταν υπάρχει ερωτική επιθυμία. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, όταν η δυσπαρευνία εμφανίζεται μετά από μία ικανοποιητική ερωτική ζωή, η διερεύνηση του ειδικού στρέφεται προς την σχέση του ζευγαριού.

Η δυσπαρευνία της εμμηνόπαυσης

Η διάγνωση

Τρόποι αντιμετώπισης