Η κύρια είδηση της εβδομάδας

Γράφει η Δερματολόγος Βάλια Μουσάτου

Αναλυτική ενημέρωση

Δερματίτιδα-Τι ειναι και πως εμφανίζεται - Μορφές και αιτίες - Τρόποι αντιμετώπισης

Η δερματίτς ή αλλιώς έκζεμα, είναι από τις συχνότερες δερματολογικές παθήσεις και αποτελεί μία φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος σε πλήθος ενδογενών και εξωγενών παραγόντων.Οι δερματίτιδες διακρίνονται ανάλογα με τη δράση ενδογενών ή εξωγενών παραγόντων σε εξωγενούς αιτολογίας (α.ερεθιστική εξ επαφής δερματίτις β.αλλεργκή εξ’επαφής δερματίτς) και ενδογενούς αιτολογίας ( α. ατοπκή δερματίτις, β.σμηγματορροική δερματίτις, γ.δυσιδρωσικό έκζεμα, δ. νομισματοειδές έκζεμα) ΕΞΩΓΕΝΟΥΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ Ερεθιστική εξ επαφής δερματίτιδα Η δερματίτιδα αυτή προκαλεί φλεγμονή στο δέρμα με την επίδραση παραγόντων που δρουν όχι με αλλεργικό μηχανισμό , αλλά ερεθιστικά στο δέρμα για μικρό ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα .Στις χρόνιες ερεθιστκές δερματίτιδες πιθανότατα επιδρούν περισσότεροι από ένας παράγοντες. Παραδείγματα παραγόντων που μπορει να δρουν ερεθιστικά στο δέρμα είναι το νερό, απορρυπαντικα,(δερματίτις της νοκοκυράς) σαπούνια, καθαριστικα, αντισηπτικά, οικοδομικά υλικά, φυτικές ουσίες όπως ντομάτα, κρεμμύδι, έλαια, οξέα και πολλά άλλα.Τονίζεται ότι οι παραπάνω ουσίες μπορεί να προκαλέσουν δερματίτιδα σε κάθε δέρμα εάν εκτεθεί σε αυτές για ικανό χρονικό διάστημα. Κλινικά στην οξεία φάση παρουσάζεται κνησμός, ερεθισμένο δέρμα με οίδημα και φυσαλίδες. Σε πιο σοβαρές δερματίτιδες μπορεί να υπάρχει πόνος και έντονη φλεγμονή με εξίδρωμα. (υγρό). Στην υποξεία φάση οι φυσαλίδες και το οίδημα υποχωρούν και σχηματίζονται βλατίδες,εφελκίδες (κρούστες) και απολέπιση. Κατά τη χρόνια φάση , όπου ο ερεθιστικός παράγοντας δρα για μεγάλο χρονκό διάστημα, >2 μηνών, παρατηρείται πάχυνση του δέρματος, ξηρότητα,κνησμός και υπερμελαχρωση. Μεγάλη σημασία έχει η κατάσταση της εξωτερικής στιβάδας του δέρματος, της κεράτινης που δημιουργεί φραγμό, η καταστροφή του οποίου αφήνει απροστάτευτο το δέρμα στη δράση των χημικών ουσιών. Η απομάκρυνση της υπεύθυνης ουσίας από την επαφή με το δέρμα αποτελεί τη βάση της θεραπείας. Στην πράξη όμως αυτό μπορεί να είναι πολύ δύσκολο κυρίως στις χρόνιες μορφές που επενεργουν πολλοί παράγοντες. Υποβοηθητκά τοπική αγωγή με κορτικοστεροειδή , μαλακτικά και κρέμες φραγμού, επιταχύνουν την ίαση και καταπραύνουν τη φλεγμονή. Τα αντισταμινικά μπορεί να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του κνησμού. Αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα Για την ανάπτυξη αλλεργικής εξ’επαφής δερματίτιδας απαιτείται ευαισθητοποίηση, δηλαδή να έρθει σε επαφή το δέρμα με το αντίστοιχο αλλεργιογόνο, χρονικό διάστημα ικανό ώστε να αναπτυχθεί η αλλεργία. Κατά το χρονικό διάστημα αυτό δεν παρουσιάζεται κλινική εκδήλωση, κατά την επανάληψη όμως της επαφής με το αλλεργιογόνο και αφού έχει αναπτυχθεί η αλλεργία,τότε εμφανίζεται το αλλεργικό έκζεμα. Συνήθως η αλλεργία παραμένει ισόβια, ενώ υπάρχουν χιλιάδες γνωστα αλλεργιογόνα, που είναι συνήθως ουσίες του περβάλλοντος του ατόμου , με τα οποίες έρχεται σε συχνή επαφή.(μέταλλα, φάρμακα, πλαστικά, αρώματα, συντηρητικά, βαφές, καλλυντικα,κ.α). Άρα δεν ισχύει ότι μία ουσία π.χ ένα καλλυντικό που χρησιμοποιεί χωρίς πρόβλημα κάποιος δεν είναι δυνατό να μην του προκαλέσει αλλεργία στο μέλλον. Το εάν θα γίνει κάποιος αλλεργικός σε μία ουσία δεδομένης της επαναλαμβανόμενης έκθεσης σε αυτή, εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες.Δυνητικά όμως όλοι μπορεί να αναπτύξουμε αλλεργία σε κάποια ουσία. Η κλινική εικόνα είναι ίδια με της ερεθιστικής εξ’επαφής δερματίτιδας, ωστόσο επειδή κινητοποιείται όλος ο ανοσιακός μηχανισμός , σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα και από άλλα συστήματα (π.χ άσθμα). Η διάγνωση τίθεται με βάση το ιστορικό και την κλινική εικόνα ενώ σημαντική βοήθεια στον καθορισμό του πθανού αλλεργιογόνου προσφέρουν τα patch-test.Ουσιαστικά πρόκειται για μέθοδο που αυτοκόλλητα εμβαπτσμένα σε διαφορετικά αλλεργιογόνα τοποθετούνται για 48 ώρες στην πλάτη του ασθενούς και ανάλογα από την αντίδραση του δέρματος μετά την αφαίρεσή τους ( καμία, ερύθημα, οίδημα, φυσαλίδες, πομφόλυγα), συνάγονται συμπεράσματα για την πθανή αλλεργία στη συγκεκριμένη ουσία. Η θεραπεία , όπως και στην ερεθιστική δερματίτιδα, συνίσταται στην απομάκρυνση της υπεύθυνης ουσίας από την επαφή με το δέρμα και χρήση τοπικών κορτικοειδών και μαλακτικών για ανακούφιση των εξάρσεων. ΕΝΔΟΓΕΝΟΥΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ Ατοπική δερματίτις Η ατοπική δερματίτις είναι μία κνησμώδης δερματοπάθεια με κληρονομούμενη προδιάθεση στο 70% των περιπτώσεων. Εκδηλώνεται στην παιδική και βρεφική ηλικία όμως υποχωρεί στο 80% των περιπτώσεων με την ενηλικίωση. Η κλινική εικόνα ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, στη βρεφική εντοπίζεται ως έκζεμα στις παρειές, ενώ στην παιδκή ηλικία στις καμπτικές επφάνειες των άκρων (εσωτερικό αγκώνα και πίσω από τα γόνατα), τράχηλος, καρποί, βλέφαρα. Το δέρμα εμφανίζεται ξηρό, ευερέθιστο, ενώ δημιουργείται πάχυνση, απολέπιση και μελάχρωση λόγω έντονου και σε ορσμένες περπτώσεις βασανιστικού κνησμού. Τα άτομα με ατοπική δερματίτιδα πάσχουν πιο συχνα από τροφικές αλλεργίες, άσθμα, ρινίτιδα, κνίδωση, ενώ είναι πιο ευαίσθητα σε λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο και ιούς. Από τα εργαστηριακά ευρήματα συνήθως είναι αυξημενη η ανοσοσφαιρίνη Ε (Ig Ε) αλλά η κλινική εικόνα μπορεί να είναι από πολύ ήπια έως πολύ βαριά. Θεραπευτικά η αποφυγή εκλυτικών παραγόντων όπως σκονη, τρίχωμα ζώων, τροφών που προκαλουν δυσανεξία,αντισηπτικών και σαπουνιών που προκαλούν ξηρότητα, μάλλινων ρούχων που δρουν ερεθιστικά, είναι μέτρα που πρέπει να ακολουθούνται. Ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας επίσης είναι η χρήση μαλακτικών, ενυδατικών παραγόντων και ελαίων μπάνιου που προστατεύουν το δέρμα από την ξηρότητα και προσφέρουν ανακούφιση από τον κνησμό. Στην οξεία φάση αντιισταμινικά, αντιβιοτικά από του στόματος και τοπικα κορτικοειδή και αντιβιοτικές αλοιφές συνιστώνται. Μετά την οξεία φάση έχει ένδειξη η χρήση αλοιφών ανοσοτροποποιητικών (τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους). Τονίζεται και πάλι ότι η καθημερινη μαλακτική φροντίδα του δέρματος μειώναι τις εξάρσεις και είναι η βάση της φροντίδας στην ατοπική δερματίτιδα.Σε επίμονες μορφές κυρίως στους ενήλικες έχει θεραπευτικά χρησιμοποιηθεί η φωτοχημεοθεραπεία (PUVA), και πιο σπάνια η συστηματική θεραπεία με κυκλοσπορίνη ή ιντερφερόνη. Σμηγματορροικη δερματίτις Η σμηγματορροική δερματίτιδα είναι πολύ συχνή πάθηση σε ενήλικες και βρέφη. Στα βρέφη παρουσιάζεται ως νινίδα του τριχωτού της κεφαλής, δηλαδή ερυθροκίτρινα λέπια που σχηματίζουν πλάκες ορισμένες φορές.Στους ενήλικες παρουσιάζεται με εντόπιση στο τριχωτό της κεφαλής ως άλλοτε άλλου βαθμού απολέπιση,(εκλαμβάνεται ως ξηροδερμια από τον ασθενή) ενώ συνηθισμένες θέσεις εντόπισης είναι τα φρύδια οι πλαινές πλευρές της μύτης , η περιοχή του στερνου και της μεσότητας της πλάτης. Το εξάνθημα στις περιοχές αυτές παρουσιάζει ερυθρότητα απολέπιση και είναι άκνησμο. Οι εξάρσεις της νόσου παρατηρούνται το χειμώνα και σε περιόδους στρες.Η νόσος είναι χρόνια και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Κατά τις εξάρσεις προτείνονται ειδικά σαμπουάν για το τριχωτο της κεφαλής και αν χρειάζεται κερατολυτικές λοσιόν , ενώ για το δέρμα, κρεμες με αντμυκητιασικό και κορτιζόνη. Οι κρέμες τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους ενδείκνυνται για την περοχή του προσώπου αν και μπορει να είναι ερεθιστικές. Δυσιδρωσκό έκζεμα Σε αυτού του είδους τη δερματίτιδα προσβάλλονται τα χέρια και (σπανιότερα ) τα πόδια συμμετρικά με έντονο κνησμό και φυσαλίδες κυρίως στην πλάγια επιφάνεια των δακτύλων. Η νόσος παρουσιάζει έξαρση τους θερινούς μήνες, ενώ κατά την αποδρομή της οξείας φάσης παρουσιάζεται ξηρότητα, εφελκίδες και απολέπιση. Σε βαριές μορφές μπορεί να έχουμε επιμόλυνση των βλαβών. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντσηπτικά διαλύματα, κρέμες με κορτιζόνη, αντισταμινικά και σε επίμονες περιπτώσες συστηματικά κορτικοειδη. Νομισματοειδές έκζεμα Σε αυτή τη δερματίτιδα παρατηρούνται κυκλικές βλάβες με κνησμό και απολέπιση κυρίως σε περιοχές των άνω άκρων και του θώρακα. Παρουσιάζουν οι βλάβες τάση ίασης στο κέντρο και η πορεία μπορεί να είναι χρόνια, με έξαρση τους θερνούς μήνες. Και εδώ κορτικοστεροειδή και αντιισταμινικά αποτελουν τη βάση της θεραπείας.

AΡΧΕΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ